Το «Last Christmas» των Wham! δεν είναι ένα απλό pop χριστουγεννιάτικο τραγούδι.
Κάθε Χριστούγεννα, οι νότες ενός τραγουδιού κατακλύζουν τα ραδιόφωνα, τα καταστήματα και τις καρδιές εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως. Το «Last Christmas» των Wham!, ένα φαινομενικά απλό χριστουγεννιάτικο τραγούδι, κρύβει πίσω του ένα βαθύτερο νόημα που λίγοι γνωρίζουν.
Το τραγούδι, το οποίο το έγραψε και έκανε παραγωγή μόνος του ο 21χρονος George Michael, έμελλε να γίνει όχι απλώς μία χριστουγεννιάτικη επιτυχία, αλλά ένας διαχρονικός ύμνος που εξερευνά τις πιο σκοτεινές πτυχές του έρωτα μέσα στη γιορτινή ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων.
Σήμερα, το «Last Christmas» συνεχίζει να αποκαλύπτει νέες πτυχές της μουσικής και στιχουργικής του ιδιοφυΐας, αποδεικνύοντας γιατί παραμένει ένα από τα πιο αγαπημένα χριστουγεννιάτικα τραγούδια όλων των εποχών.
Τα φετινά Χριστούγεννα συμπληρώνονται οκτώ χρόνια από τον απροσδόκητο θάνατο του πραγματικού σταρ της pop George Michael.
Η μοίρα τα έφερε έτσι ώστε ο διάσημος Βρετανός τραγουδιστής κυπριακής καταγωγής, το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Γεώργιος Κυριάκος Παναγιώτου, να φύγει από τη ζωή την ημέρα στην οποία έχει αφιερωθεί ένα από τα δημοφιλέστερα τραγούδια που ερμήνευσε στην ένδοξη καριέρα του.
Τον Δεκέμβριο του 1984, δύο μελλοντικοί χριστουγεννιάτικοι ύμνοι πάλευαν για το Ν. ο1 στα charts: Το «Do They Know It’s Christmas» από τους Band Aid που δημιουργήθηκε για φιλανθρωπικό σκοπό και το «Last Christmas» των Wham!.
Ο George Michael όχι μόνο τραγούδησε στον single των Band Aid, αλλά παραχώρησε τα δικαιώματα από τα «Last Christmas» στον ίδιο φιλανθρωπικό σκοπό.
Ωστόσο, ο κορεσμός από χριστουγεννιάτικα τραγούδια εκείνη τη χρονιά οδήγησε σε ένα παράξενο φαινόμενο στα charts: Το «Do They Know It’s Christmas» των Band Aid κατέκτησε την κορυφή και το «Last Christmas», ένα από τα πιο αγαπημένα και ευφυή χριστουγεννιάτικα τραγούδια, χρειάστηκε να περιμένει 39 χρόνια για να ανέβει για πρώτη φορά στο Νο.1 των charts του Ηνωμένου Βασιλείου, το 2023.
Μέχρι εκείνη τη στιγμή, το «Last Christmas» ήταν το εμπορικότερο single που δεν κατέκτησε ποτέ την κορυφή του βρετανικού chart.
Παρ’ όλα αυτά, τα Χριστούγεννα δεν θα ήταν ποτέ τα ίδια χωρίς τη μαγεία των Wham! και του «Last Christmas».
Υπάρχει εγγενώς μία κερδοσκοπική πλευρά σε ένα χριστουγεννιάτικο τραγούδι. Μία επιτυχία θα μπορούσε συντηρήσει έναν καλλιτέχνη για μία ολόκληρη ζωή και η απόφαση των Wham! να δημιουργήσουν το δικό τους χριστουγεννιάτικο single δεν ήταν έκπληξη.
Ο Mark Ellen θυμάται ότι πολλοί στο μουσικό τύπο ήταν αρνητικοί απέναντι στους Wham! και τους θεώρησαν ως καιροσκόπους στην αναπτυσσόμενη οικονομία των χριστουγεννιάτικων τραγουδιών.
Όμως παρά το γεγονός ότι το «Last Christmas» εμφανίζεται σαν ένα γλυκό και κυνικό εμπορικό προϊόν, ήταν σχεδόν μία ατομική παραγωγή.
Το τραγούδι ηχογραφήθηκε τον Αύγουστο του 1984, στα κάποτε μοντέρνα στούντιο του Advision στο Λονδίνο, αν και όταν οι Wham! πήγαν εκεί η τεχνολογία ήταν υποτυπώδης.
Νωρίτερα εκείνο το έτος, ο George Michael είχε ελευθερώσει τους Wham! από ένα δισκογραφικό συμβόλαιο αόριστης διάρκειας. Είχε επίσης αρχίσει να βάζει τα θεμέλια για να καθιερωθεί ως ένας αναγνωρισμένος δημιουργός.
Ο 21χρονος τότε George Michael έγραψε, έκανε την παραγωγή και έπαιξε με πάθος κάθε όργανο στο «Last Christmas».
Παράλληλα, απαλλάχθηκε σταδιακά από την παρέμβαση παραγωγών, μάνατζερ, στελεχών δισκογραφικών εταιριών, ακόμη και του δεύτερου μέλους των Wham!, του Andrew Ridgeley.
Οι μόνοι που παραδέχτηκαν ότι παρευρέθηκαν στο στούντιο κατά την ηχογράφηση του τραγουδιού ήταν ο ηχολήπτης του, Chris Porter και δύο βοηθοί που δεν είχαν ιδιαίτερη συμβολή.
Η ψυχολογία πίσω από το «Last Christmas» – Ένα τραγούδι – καθρέφτης της ανθρώπινης καρδιάς
Από στιχουργικής άποψης, το «Last Christmas» είναι ένα εξαιρετικά στοχαστικό τραγούδι που έχει πολλά ανάμεικτα μηνύματα και μία αντίφαση που πάντα χαρακτηρίζει την καλύτερη pop μουσική.
Υπάρχει μία αντίθεση ανάμεσα στη μουσική και στους στίχους: «Έχεις την ευτυχία από τον ρυθμό τραγουδιού, αλλά από την άλλη έχεις τη θλίψη από έναν έρωτα χωρίς ανταπόκριση», εξήγησε κάποτε ο Chris Porter.
Η ευφυΐα βρίσκεται στους ίδιους τους στίχους, με το ρεφρέν να παίρνει μία απότομη τροπή και τον George Michael να τραγουδά: «Αυτή τη χρονιά για να με γλιτώσω από τα δάκρυα / Θα τη δώσω [την καρδιά μου] σε κάποιον ξεχωριστό»
Όχι μόνο προσπαθεί να επιτεθεί στο πρόσωπο που τον πλήγωσε και του αφιερώνει ένα ολόκληρο τραγούδι περιγράφοντας πόσο συντετριμμένος είναι από τον χωρισμό τους.
Αλλά το «Last Christmas» δεν αφορά μόνο τα ψέματα που λέμε στον εαυτό μας για να αντιμετωπίσουμε την απόρριψη, αλλά και τη «γνωστική ασυμφωνία» (κατά τον όρο της ψυχολογίας) του εμμονικού έρωτα.
Αυτό το νόημα εκφράζεται καλύτερα στο τέλος του πρώτου κουπλέ, όπου ο George Michael τραγουδά: «Τι ανόητος που ήμουν, αλλά αν με φιλούσες τώρα, ξέρω ότι θα με ξεγελούσες ξανά»
Είναι ένας σπαρακτικός επίλογος σε ένα τραγούδι που αφθονεί από τέτοια παραδείγματα, αποτυπώνοντας τον τρόπο με τον οποίο η περιφρόνηση κρύβει την ελπίδα και το πόσο εύκολα η αγάπη και ο πόθος μπορούν να μας παραπλανήσουν και να μας κάνουν να συγχωρέσουμε.
Το «Last Christmas» έχει επίσης μία ιδιαίτερη κινηματογραφική ποιότητα, η οποία μεταφέρθηκε έξοχα στο εμβληματικό music video του τραγουδιού.
Στο βίντεο, το οποίο γυρίστηκε σε ένα χιονισμένο σαλέ στο Saas-Fee της Ελβετίας, πρωταγωνιστεί μία ομάδα φίλων που περνούν μαζί τα Χριστούγεννα, με τον George Michael να παρακολουθεί απογοητευμένος την πρώην του με τον νέο σύντροφό της.
Η σκηνοθεσία του Andy Morahan κατάφερε να συλλάβει την ουσία του τραγουδιού – την αντίθεση μεταξύ της εορταστικής ατμόσφαιρας και του προσωπικού πόνου.
Τα ζεστά χρώματα, τα πουλόβερ, οι χριστουγεννιάτικες διακοσμήσεις και το χιόνι δημιουργούν μία νοσταλγική ατμόσφαιρα που έχει γίνει συνώνυμη με τα ’80s.
Μουσικά, το τραγούδι είναι ένα αριστούργημα παραγωγής. Ο George Michael χρησιμοποίησε το τότε πρωτοποριακό συνθεσάιζερ Linn 9000, κάνοντας μόνος του τον προγραμματισμό. Η χαρακτηριστική μελωδία του συνθεσάιζερ που ανοίγει το τραγούδι έχει γίνει ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα μουσικά μοτίβα των Χριστουγέννων.
Η ερμηνεία του George Michael είναι εξίσου αξιοσημείωτη. Η φωνή του κινείται με ευελιξία από τρυφερούς ψιθύρους σε δυναμικές κορυφώσεις, δημιουργώντας μία συναισθηματική αφήγηση.
Η επιρροή του «Last Christmas» στην pop κουλτούρα είναι αδιαμφισβήτητη. Έχει διασκευαστεί περισσότερες από 100 φορές από καλλιτέχνες διαφορετικών ειδών μουσικής, ενώ συνεχίζει να είναι ένα από τα πιο δημοφιλή χριστουγεννιάτικα τραγούδια στις ψηφιακές πλατφόρμες.
Αλλά πέρα από την εμπορική επιτυχία, το «Last Christmas» παραμένει ένα λαμπρό παράδειγμα του πώς ένα φαινομενικά απλό pop τραγούδι μπορεί να συλλάβει κάτι βαθιά ανθρώπινο – την πολυπλοκότητα της αγάπης, της απώλειας και της ελπίδας που χαρακτηρίζει τόσο συχνά την εορταστική περίοδο.
